We zijn allemaal de grote verdedigers van de democratie. Zodoende lijkt het ook niet dadelijk een interessant gespreksonderwerp. Je vraagt je ook niet af of het leuk is dat de zon elke dag opkomt.
In de loop van een gedachtegang vroeg ik mezelf laatst toch af waarom iedereen zo voor die democratie is?
Toen God gestorven is nam hij de Waarheid mee in Zijn graf.
Is de democratie nu Zijn plaatsvervanger?
Vinden we nu terug geestelijke rust wanneer we horen dat een meerderheid 'dit' vindt en 'dat' vindt over problemen die we ons stellen?
Als een meerderheid iets als waarheid bestempelt dan zal het toch wel waar zijn!
Of hebben we de Waarheid niet meer nodig en doen we nu gewoon wat we willen?
En als we verschillende dingen willen, dan volgen we gewoon de meerderheid?
Democratie als collectieve 'goesting', het woord van het jaar 2008!
Maar wat als die meerderheid nu het foute wil?
zaterdag 5 december 2009
vrijdag 6 november 2009
Psychologie en Moraal
Een schoolpsycholoog gaf me ooit eens de goede raad mijn opvoedkundige opstelling niet teveel te stoelen op morele principes. Belangrijker was te letten op de psychologische context. Gek genoeg bedoelde hij mijn persoonlijke psychologische context en niet die van mijn kinderen. Als ik mij morele vragen stelde, maakte ik mij zorgen wat een verstoring uitmaakte van mijn geestelijke rust. Dus kon ik mij beter geen morele vragen stellen.
De eenvoud van de redenering was ontroerend.
Tegelijk was dit een verhelderende uitleg, nu die mij toeliet tal van ervaringen beter te kunnen plaatsen en in te zien dat inderdaad die psychologische context op grote schaal de plaats ingenomen had van een moreel referentiekader. Goed handelen is dan handelen zodat de steller geen stress ondervindt, geen risico loopt op complexen en/of inhibities allerhande. Het is allicht ook een goede onderbouw voor wat Gallbraith bedoelde met zijn culture of contentment.
Het recente en toenemende streven naar normen en waarden toont allicht een tegenbeweging aan.
In de eerste aanzetten daartoe blijken die normen en waarden meer op fatsoensregels betrekking te hebben dan op reëel beleefde diepmenselijke levensvisies.
Het zal nog moeten blijken of dit eerder tot een Victoriaans maatschappelijk verkeer zal leiden, dan wel tot een culturele drempelverhoging in de menselijke evolutie.
De eenvoud van de redenering was ontroerend.
Tegelijk was dit een verhelderende uitleg, nu die mij toeliet tal van ervaringen beter te kunnen plaatsen en in te zien dat inderdaad die psychologische context op grote schaal de plaats ingenomen had van een moreel referentiekader. Goed handelen is dan handelen zodat de steller geen stress ondervindt, geen risico loopt op complexen en/of inhibities allerhande. Het is allicht ook een goede onderbouw voor wat Gallbraith bedoelde met zijn culture of contentment.
Het recente en toenemende streven naar normen en waarden toont allicht een tegenbeweging aan.
In de eerste aanzetten daartoe blijken die normen en waarden meer op fatsoensregels betrekking te hebben dan op reëel beleefde diepmenselijke levensvisies.
Het zal nog moeten blijken of dit eerder tot een Victoriaans maatschappelijk verkeer zal leiden, dan wel tot een culturele drempelverhoging in de menselijke evolutie.
dinsdag 27 oktober 2009
Politici of Samoerai
"En de politici zouden beter voor ons ..." en 'Ik hoop dat de politici voortaan ..." hoorde ik herhaaldelijk declameren tijdens een studiedag over de hervormingen van het gerecht. Het klonk allemaal best aannemelijk en de spreker keek dan telkens naar drie aanwezigen. In de context was het duidelijk wie onder 'politici' verstaan werd.
Maar is dat wel zo duidelijk?
Het ging over de scheiding der machten en dan leek mij die term niet erg onderscheidend. Behoren de 'politici' tot de wetgevende of de uitvoerende macht? In andere gesprekken blijken 'politici' ook naar niet- of niet-meer-verkozenen te verwijzen. Het wordt moeilijk om een objectief criterium te vinden om van personen 'politici' te maken. Dat wordt wel lastig als we zoveel van hen verwachten en hen op zelfde wijze opdrachten, bevoegdheden en machten toekennen!
Enig beeld dat ik me kan voorstellen is dat zij een soort voorhoede zijn, die voor de maatschappelijke kudde moeten strijden om onze problemen op te lossen. Het moet dan gaan over een soort publieke militie? Zijn ze dan misschien niet veeleer een soort actuele samoerai?
Maar is dat wel zo duidelijk?
Het ging over de scheiding der machten en dan leek mij die term niet erg onderscheidend. Behoren de 'politici' tot de wetgevende of de uitvoerende macht? In andere gesprekken blijken 'politici' ook naar niet- of niet-meer-verkozenen te verwijzen. Het wordt moeilijk om een objectief criterium te vinden om van personen 'politici' te maken. Dat wordt wel lastig als we zoveel van hen verwachten en hen op zelfde wijze opdrachten, bevoegdheden en machten toekennen!
Enig beeld dat ik me kan voorstellen is dat zij een soort voorhoede zijn, die voor de maatschappelijke kudde moeten strijden om onze problemen op te lossen. Het moet dan gaan over een soort publieke militie? Zijn ze dan misschien niet veeleer een soort actuele samoerai?
zondag 18 oktober 2009
Theorie en Praktijk
Laatst las ik zo'n bierkaartje met spreuken erop: "In theorie is er geen verschil tussen theorie en praktijk, maar in de praktijk wel!" Vond ik best wel grappig.
Vaak krijg ik de goede raad 'praktisch te zijn' en alles niet 'te theoretisch' te benaderen.
Dit vind ik steevast een verwarrende goede raad. Naar mijn weten is de praktijk de toepassing van een theorie, maar dat is allicht een theoretische benadering?
Hoe kan je nu een praktijk hebben zonder theorie? Dat lijkt mij Yin zonder Yang. Het gaat hier niet om een tegenstelling maar om een tweeledige eenheid, voor sommige een soort mysterieuze Heilige Drievuldigheid, maar dan met twee?
De verdedigers van dat zogenaamde praktisch denken werken meestal honderd 'praktische' oplossinkjes uit voor honderd probleempjes, wat steevast tot best 'onpraktische' toestanden leidt.
Even nadenken over onderlinge samenhang, onderliggende mechanismen, de logica en wetmatigheden ervan analyseren en dan wat algemeen geldende oplossingen opzetten, blijkt vaak een praktische werkwijze te zijn.
Uiteraard moet je de geldigheid van die oplossingen dan in de praktijk toetsen en uitwerken.
Hopelijk doet dat bierkaartje meerderen hierbij eens stilstaan.
Vaak krijg ik de goede raad 'praktisch te zijn' en alles niet 'te theoretisch' te benaderen.
Dit vind ik steevast een verwarrende goede raad. Naar mijn weten is de praktijk de toepassing van een theorie, maar dat is allicht een theoretische benadering?
Hoe kan je nu een praktijk hebben zonder theorie? Dat lijkt mij Yin zonder Yang. Het gaat hier niet om een tegenstelling maar om een tweeledige eenheid, voor sommige een soort mysterieuze Heilige Drievuldigheid, maar dan met twee?
De verdedigers van dat zogenaamde praktisch denken werken meestal honderd 'praktische' oplossinkjes uit voor honderd probleempjes, wat steevast tot best 'onpraktische' toestanden leidt.
Even nadenken over onderlinge samenhang, onderliggende mechanismen, de logica en wetmatigheden ervan analyseren en dan wat algemeen geldende oplossingen opzetten, blijkt vaak een praktische werkwijze te zijn.
Uiteraard moet je de geldigheid van die oplossingen dan in de praktijk toetsen en uitwerken.
Hopelijk doet dat bierkaartje meerderen hierbij eens stilstaan.
Democratie en de Rechtstaat
Het blijft me opvallen dat vaagheid daarom geen eigenschap hoeft te zijn van zeldzaam gehanteerde begrippen, maar eveneens van zogenaamd 'vanzelfsprekende' begrippen.
In een blog trachten een definitie te geven van Democratie en Rechtstaat is uiteraard een ijdel voornemen. Wél lijkt het nuttig aan te geven dat dit twee onderscheiden begrippen zijn, die niet noodzakelijkerwijze uit elkaar voortvloeien.
Wanneer een maatschappij alle beslissingen en betwistingen met televoting gaat oplossen, dan heb je duidelijk een doorgedreven Democratie, maar geen Rechtstaat.
Wanneer een verlichte despoot zich ertoe verplicht conflicten enkel op te lossen aan de hand van reeds schriftelijk uitgedrukte en gepubliceerde regels en dit door een onafhankelijk rechtsprekend orgaan, dan heb je een Rechtstaat, maar geen democratie.
In onze landen is gekozen voor een staatsinrichting die op beide pijlers rust.
Dit houdt een onderlinge spanning in, nu een Rechtstaat impliceert dat regels gekristalliseerd worden als ze worden vastgelegd en gepubliceerd. De volksvertegenwoordiging en overheid geeft ze dan uit handen.
Een onafhankelijke rechterlijke macht wordt afgeschermd van het politieke melée, onder meer door een levenslange benoeming en wordt niet verkozen. Dit is een duidelijke correctie op de democratische dynamiek.
Wil men een maatschappij die gesteund is op beide grondvesten, dan is het de uitdaging dat juiste evenwicht te vinden .
Valkuil kan zijn dat, door één van beide pijlers exclusieve aandacht te geven, de andere pijler wordt afgebroken.
In een blog trachten een definitie te geven van Democratie en Rechtstaat is uiteraard een ijdel voornemen. Wél lijkt het nuttig aan te geven dat dit twee onderscheiden begrippen zijn, die niet noodzakelijkerwijze uit elkaar voortvloeien.
Wanneer een maatschappij alle beslissingen en betwistingen met televoting gaat oplossen, dan heb je duidelijk een doorgedreven Democratie, maar geen Rechtstaat.
Wanneer een verlichte despoot zich ertoe verplicht conflicten enkel op te lossen aan de hand van reeds schriftelijk uitgedrukte en gepubliceerde regels en dit door een onafhankelijk rechtsprekend orgaan, dan heb je een Rechtstaat, maar geen democratie.
In onze landen is gekozen voor een staatsinrichting die op beide pijlers rust.
Dit houdt een onderlinge spanning in, nu een Rechtstaat impliceert dat regels gekristalliseerd worden als ze worden vastgelegd en gepubliceerd. De volksvertegenwoordiging en overheid geeft ze dan uit handen.
Een onafhankelijke rechterlijke macht wordt afgeschermd van het politieke melée, onder meer door een levenslange benoeming en wordt niet verkozen. Dit is een duidelijke correctie op de democratische dynamiek.
Wil men een maatschappij die gesteund is op beide grondvesten, dan is het de uitdaging dat juiste evenwicht te vinden .
Valkuil kan zijn dat, door één van beide pijlers exclusieve aandacht te geven, de andere pijler wordt afgebroken.
Opstart
"Gedeelde vreugde is dubbele vreugde, gedeelde smart is halve smart!"
Vanuit die wijsheid kan een blog misschien toch zijn voordelen hebben.
Laat me daar nog bijvoegen: " Waar de mond van vol is, loopt de blog van over!"
Dus laat deze blog dan maar het middel zijn voor deze aloude gezegden.
Vele maatschappelijke discussies blijven ronddraaien binnen de krijtlijnen die een eerste commentator getrokken heeft. Mij boeien steeds de al dan niet impliciete a priori's van waaruit stellingen vertrekken. In mijn gedachten en taal zal hierbij allicht mijn juridische vorming doorwegen. In deze tijden van een 'toegenomen kritische benadering' van alles wat met recht te maken heeft, voel ik mij bijna geneigd mij hiervoor te verontschuldigen.
Ik durf dit bijna niet aanvullen met de mededeling dat ik bovendien destijds Latijn-Griekse heb gevolgd en daar een blijvende interesse voor de roots van ons intellectueel discours heb aan overgehouden.
Misschien kan deze blog toch aantonen dat een klassieke interesse en een juridische vaardigheid toch relevant kunnen zijn in het analyseren en afwegen van stellingen.
Vanuit die wijsheid kan een blog misschien toch zijn voordelen hebben.
Laat me daar nog bijvoegen: " Waar de mond van vol is, loopt de blog van over!"
Dus laat deze blog dan maar het middel zijn voor deze aloude gezegden.
Vele maatschappelijke discussies blijven ronddraaien binnen de krijtlijnen die een eerste commentator getrokken heeft. Mij boeien steeds de al dan niet impliciete a priori's van waaruit stellingen vertrekken. In mijn gedachten en taal zal hierbij allicht mijn juridische vorming doorwegen. In deze tijden van een 'toegenomen kritische benadering' van alles wat met recht te maken heeft, voel ik mij bijna geneigd mij hiervoor te verontschuldigen.
Ik durf dit bijna niet aanvullen met de mededeling dat ik bovendien destijds Latijn-Griekse heb gevolgd en daar een blijvende interesse voor de roots van ons intellectueel discours heb aan overgehouden.
Misschien kan deze blog toch aantonen dat een klassieke interesse en een juridische vaardigheid toch relevant kunnen zijn in het analyseren en afwegen van stellingen.
Abonneren op:
Posts (Atom)